لجام گسیختگی بازار اجاره

به گزارش آهن پرایس در اخبار بازار مسکن، نخستین داده‌ های قیمتی از بازار مسکن شهر تهران افت هفت درصدی نرخ‌ های پیشنهادی را نشان می‌ دهد، در شمال تهران سرعت رشد ماهیانه از ۲۲ درصد به ۳.۵ درصد رسیده است. داده‌ های به‌ دست آمده از بازار مسکن شهر تهران در ۱۲ روز ابتدای تیر ماه ۱۳۹۹ نشان می‌دهد میانگین افزایش نرخ های پیشنهادی از ۱۲.۵ درصد به ۵.۲ درصد کاهش یافته است.

 به نظر می‌رسد بازه تلاطمی بازار مسکن که به دلیل کرونا حدود دو ماه به تاخیر افتاده بود در تیرماه به پایان رسیده و نرخ‌ ها فروکش کرده است. در ماه گذشته متأثر از افزایش نرخ ارز و هم چنین جو روانی در بازار، قیمت منزل و اجاره بها به صورت لجام گسیخته زیاد شد که منطقی در آن وجود نداشت.

تیر ماه سال جاری بر اساس قیمت ‌های پیشنهادی میانگین نرخ رشد قیمت مسکن در مناطق ۸ تا ۱۲ صفر درصد بوده است. رشد قیمت در منطقه ۷ نیز معکوس شده و ۸ درصد کاهش یافته است. واسطه‌های ملکی می‌گویند بیش از آنکه تصمیمات دولت برای ساماندهی بازار مسکن منجر به آرامش قیمتی در این بازار شده باشد، عبور از بازه پرنوسان فصلی بازار مسکن علت ثبات نسبی قیمت است.

با این حال کارشناسان اظهار دارند، که تاثیر برنامه‌ های دولت از جمله تصمیم برای افزایش تولید مسکن، دریافت مالیات از خانه‌ های خالی، الزام به دریافت کد رهگیری، ایجاد سقف قیمتی ۲۵، ۲۰ و ۱۵ درصد برای رشد اجاره بها حداقل در میان مدت خود را نشان می‌ دهد و نمی‌توان در کوتاه مدت نتایج این تصمیمات را مشاهده کرد.

در مصوبه قبلی ستاد مقابله با کرونا اجاره‌ نامه‌ ها دو ماه تمدید شد که از اسباب‌کشی جلوگیری کرد و راهگشا بود. در شرایط فعلی وزارت بهداشت و ستاد مقابله با کرونا همچنان به جلوگیری از اسباب‌کشی تأکید دارند و به همین دلیل یک بسته سیاسی تنظیم و برای کل جامعه لازم‌ الاجرا شد که براساس آن اجاره‌ بها در تهران حداکثر تا ۲۵ درصد، در هفت کلان‌شهر حداکثر تا ۲۰ درصد و در سایر شهرها حداکثر تا ۱۵ درصد می‌توانست افزایش یابد.

نگرانی های صنعت فولاد

بنابر گزارش تحلیل گران آهن پرایس در خصوص وضعیت بازار فولاد، سنگ آهن ماده اصلی در تهیه فولاد محسوب می شود. به اعتقاد برخی از تحلیلگران چشم انداز قیمت سنگ آهن در ادامه سال ۲۰۲۰ رقمی در حدود ۱۰۰ دلار در هر تن خواهد بود. این رقم نسبت به گذشته تا حدودی افزایش پیدا کرده اما نسبت به رکورد ۱۸۰ دلار در هر تن از کاهش چشمگیری برخوردار شده است.

این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان مرکز، امکان افت سطح قیمت ها به کمتر از ۱۰۰ دلار نیز وجود دارد. این در حالی است که انتظار می رود میزان تقاضا نیز روند کاهشی داشته باشد. کاهش تقاضا بدون شک خبر خوبی برای فعالان بخش معدن که با افزایش هزینه ها و کاهش قیمت ها مواجه هستند، نیست. تا پیش از این قیمت سنگ آهن به صورت سالیانه و طی مذاکرات شرکت های فعال در این زمینه با شرکت های ذوب آهن تعیین می شد.

زمانی که مکانیزم جدید قیمت گذاری معرفی شد، میزان تقاضای چین برای سنگ آهن سیری ناپذیر بود. در نتیجه مکانیزم جدید به معنای آن بود که قیمت ها می توانند در یک دوره زمانی کوتاه به بالا ترین میزان خود برسند اما در مقابل عکس آن نیز صادق است. در زمان کاهش تقاضا قیمت ها نیز به سرعت کاهش پیدا می کنند. در شرایط فعلی عواملی مانند کاهش تقاضا، موجودی بالا و ظرفیت مازاد تولید صنایع فولاد اروپا و آمریکا را تحت تاثیر قرار داده و تقریبا قدرت قیمت گذاری را از آن ها سلب کرده است.

بنابراین پیش بینی می شود قیمت فولاد بیشتر از هزینه های مصرفی کاهش پیدا کرده و آسیب ها را افزایش دهد. اما این تنها صنایع فولاد نظام های اقتصادی پیشرفته جهان نیست که خود را تحت فشار احساس می کنند. میزان سود شرکت فولاد تاتا هند طی سه ماهه دوم سال جاری میلادی کمتر از پیش بینی ها بوده و هزینه های بالای تامین مواد خام و کاهش تقاضا از دلایل اصلی این مساله عنوان شده اند.


بازار رها شده بازار مسکن

به گزارش آهن پرایس در اخبار بازار مسکن،خارج شدن بازار مسکن شهر تهران از منطق اقتصاد در چند نمایه کاملا مشهود است. به طور مثال در حالی که معاملات در خرداد ماه ۴.۵ درصد کاهش یافته، متوسط قیمت ۱۲.۱ درصد افزایش پیدا کرده است. بین رشد قیمت واحد ها و تعداد معاملات بر اساس متراژ نیز رابطه مستقیمی وجود ندارد. اردیبهشت ماه سال جاری بیش از نیمی از معاملات مسکن شهر تهران به میزان ۵۲ درصد در واحد های مسکونی با زیربنای ۴۰ تا ۸۰ متر مربع صورت گرفته و این در حالی است که بالاترین میزان رشد قیمت مربوط به واحدهای با متراژ ۱۴۰ تا ۱۶۰ متر مربع به میزان ۴۲.۶ درصد نسبت به زمان مشابه سال قبل بوده است.

در خصوص پراکندگی معاملات در مناطق شهر تهران نیز ارتباطی بین تعداد قراردادهای خرید و فروش با میزان رشد قیمت وجود ندارد. اردیبهشت ماه سال ۹۹ مناطق ۵، ۲، ۴ و ۱۰ به ترتیب بالاترین تعداد معاملات مسکن شهر تهران را به خود اختصاص دادند، در حالی که بالاترین رشد سالیانه قیمت به ترتیب در مناطق ۱۹، ۱۶، ۶ و ۲۱ اتفاق افتاد.

از طرف دیگر در شرایطی که منطقه ۱ تهران رتبه یازدهم از نظر تعداد معاملات در بین مناطق ۲۲ گانه شهر تهران را به خود اختصاص می‌دهد، خرداد ماه ۱۳۹۹ بالاترین رشد ماهیانه قیمت را نیز به میزان ۲۵ درصد به نام خود ثبت کرد.هم اکنون متوسط قیمت مسکن در منطقه یک تهران به عدد بی سابقه ۴۲ میلیون تومان در هر متر مربع رسیده که فقط در یک ماه متری ۹ میلیون تومان رشد کرده است. کارشناسان، یکی از رها شده ترین بازارهای اقتصادی در ایران را به بازار مسکن می‌دانند که هیچ نوع مالیاتی بر عایدی سرمایه و همچنین مالیاتی بر خانه‌های خالی وضع نمی‌شود. در این شرایط بازار به محلی برای هجوم سرمایه های سرگردان و جولان دلالان تبدیل شده است.

ادامه روند افزایشی بازار

بنا بر گزارش تحلیل گران آهن پرایس در خصوص وضعیت بازار فولاد، در گذشته بازار محصولات فولادی تا حد زیادی از نوسان‌ های بازار مسکن و تقاضای مصرف‌کننده تاثیر می ‌پذیرفت. تاثیر تکانه‌ های نرخ ارز بر بازار محصولات فولادی به میزانی اوج گرفته که رابطه معمول عرضه و تقاضا که کشف نرخ در بازار متعادل بر مبنای تقابل این دو صورت می‌گیرد جای خود را به معیار نرخ ارز داده و اکنون از محل کاهش تقاضای داخلی و صادراتی قیمت‌ها تعدیل نمی‌ شوند؛ به‌ طوری که روند عادی بازار تحت‌ الشعاع قرار گرفته و مختل شده است.

قدرت‌ یابی نرخ ارز در بازار فولاد باعث شده تا امید فعالان این حوزه به ایجاد ثبات و آرامش به علت محدودیت بازار داخلی و افت صادرات نیز به نتیجه نرسد و درحالی که اغلب انبارها انباشته از محصول است و صادرات محصولات فولادی نیز با افت قابل ‌توجه رو به‌ رو شده اما بازار بی ‌توجه به این موارد به مسیر افزایشی خود ادامه دهد. به اظهارات کارشناسان این حوزه ورود و خروج ‌های پی در پی سرمایه در بازار فولاد از دیگر عوامل التهاب نرخ نشات می‌گیرد.

به دنبال انتظارات تورمی شکل‌گرفته و ترس از تداوم کاهش ارزش پول، افراد و به‌ ویژه سفته‌ بازان نقدینگی قابل‌ توجه خود را پس از ورود به بورس و بازار طلا به سایر بازارهای کالایی از جمله فولاد هدایت کرده و همین موضوع التهاب و رشد فزاینده قیمتی در بازار را رقم زده است. شاید برطرف شدن معضل رشد شتابان قیمتی محصولات میانی و طویل فولادی در این بازار به عملکرد نهاد های متولی در زمینه اتخاذ سیاست ‌های مناسب ارزی متکی باشد. به دلیل پیوسته بودن زنجیره محصولات فولادی، بی‌تردید افزایش بهای شمش فولاد به‌ عنوان محصول میانی بر نرخ سایر مقاطع طویل فولاد اثرگذار خواهد بود و سبب سرایت روند صعودی قیمت به سایر کالاهای تولیدی این بازار می ‌شود.

عدم عرضه کافی مسکن

به گزارش آهن پرایس در اخبار بازار مسکن، در حال حاضر نزدیک به ۲/۶ میلیون خانه خالی در کشور وجود دارد، لذا وارد نشدن این خانه‌ ها به بازار مسکن به شدت موجب افزایش قیمت ملک و اجاره‌ بها شده است. بیش از ۲۵ میلیون خانوار در کشور وجود دارد و تقریبا همین مقدار مسکن نیز در کشور تولید شده است اما چند مشکل در بخش تأمین مسکن جامعه مطرح است، تقریبا ۲/۶ میلیون خانه از خانه‌ های ساخته شده خالی مانده است، چرا که افزایش قیمت مسکن به دلیل سیاست ‌های غلط در این حوزه موجب شده مالکان به این خانه‌ ها به عنوان کالای سرمایه‌ ای برای بهره‌ مندی از افزایش قیمت نگاه کنند.

مسئله مهم دیگر بافت‌ های فرسوده و خانه‌ های قدیمی‌ ساز است. آمارهای مختلفی درباره بافت‌ های فرسوده در دست است که تا ۸ میلیون نیز اعلام شده است. مسئولین شکاف بزرگی بین عرضه و تقاضای مسکن ایجاد کرده اند، شکافی که راه را برای دلال‌ بازی و سرمایه‌ای کردن هر چه بیشتر مسکن هموار کرد.
کمبود عرضه به نسبت تقاضا باعث افزایش رشد قیمت مسکن و به تبع آن افزایش رشد اجار ه‌بها شد، چرا که در در بلند مدت باید منجر به تولید مسکن ارزان قیمت مورد نیاز جامعه شود، بی‌شک عمده خانوارهایی که توانایی خرید یا پرداخت اجاره‌بها با تعرفه‌های نجومی و سرسام‌ آور مسکن کنونی را ندارند باید با سیاست‌ گذاری ‌های دولت از طریق فروش خانه ‌های ارزان قیمت صاحب خانه می‌ شدند، لذا سیاست اصلی دولت در راستای تولید خانه ارزان قیمت ناقص ماند و هیچ ‌گاه در این دولت محقق نشد. 

 تئوری مسکن مهر قیمت زمین حذف شد و با حذف شدن قیمت زمین ۵۰ درصد قیمت تمام شده مسکن کاهش یافت. با این تمهیدات مردم امکان خرید خانه ارزان قیمت را یافتند. این موضوع علاوه بر خانه‌دار کردن مردم به کاهش قیمت مسکن منجر شد. اما این طرح اشکالاتی داشت که متاسفانه دولت به جای رفع اشکال، به طور کامل این مدل را کنار گذاشت و مدل دیگری هم جایگزین نکرد.

در کوتاه مدت مسئله عرضه ۲/۶ میلیون خانه خالی به بازار می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد و اثر قابل توجهی روی کاهش اجاره مسکن برجای بگذارد. با توجه به اینکه حدود ۸ میلیون خانوار مستاجر در کشور وجود دارد، اگر از ۲/۶ میلیون واحد خالی ۱/۵ میلیون آن وارد بازار اجاره شود، موجب شکستن اجاره و کاهش رشد قیمت مسکن می‌شود.